FUNKCJONOWANIE UCZELNI NIEPUBLICZNYCH
Dr Mieczysław Błoński, Prezes Zarządu, Polska Unia Edukacyjna
(Wypowiedź w trakcie posiedzenia komisji „Covidowej” w MNiSW w dniu 20.05.2020)

1. Według danych otrzymanych od MNiSW, wydatki z Budżetu Państwa na całe szkolnictwo wyższe w roku 2019 wyniosły 24,1 mld złotych, z tego tylko nieco ponad 2% przeznaczono na niepubliczne szkolnictwo wyższe.
2. Tymczasem w uczelniach niepublicznych kształci się 26,7 % wszystkich polskich studentów.
3. Uczelnie niepubliczne, podobnie jak publiczne, reprezentują różny poziom nauczania i działalności naukowej. Pewna liczba uczelni niepublicznych uzyskuje regularnie wysokie oceny od Polskiej Komisji Akredytacyjnej, osiągnęła najwyższe noty w ostatniej ocenie parametrycznej za działalność naukową oraz posiada wszystkie uprawnienia awansowe.
4. Liczba uczelni niepublicznych w Polsce gwałtownie maleje, w tej chwili jest ich 229 (w tym wiele w procesie likwidacji), a więc niemal połowę stanu, jaki miał miejsce ponad dekadę temu. Likwidacja części uczelni niepublicznych bez wątpienia przyśpieszy po aktualnym kryzysie związanym z epidemią koronawirusa COVID-19.
5. W wyniku procesu likwidacji części uczelni niepublicznych, przetrwają zapewne uczelnie najlepsze i najgorsze, natomiast uczelnie o wyrównanym, średnim poziomie kształcenia, nie wytrzymają prawdopodobnie rezultatów trwającego niżu demograficznego, powiększonego o obecny kryzysu zdrowotny i gospodarczy.
6. Uczelnie niepubliczne gotowe będą policzyć swoje straty związane z pandemią koronawirusa po pierwszej rekrutacji w nowych warunkach, która prawdopodobnie zakończy się w październiku/listopadzie br.
7. Ze względu na liczbę studentów studiujących w tych uczelniach (około 1/3 miliona), osób w nich zatrudnionych (około 100 tys.) oraz znaczenia tych uczelni dla gospodarki i społeczności lokalnych, należy przygotować program pomocy dedykowanej dla uczelni niepublicznych, w formie rekompensaty ubytku finansowego, podobnej do tej, jaka została przewidziana dla jednostek gospodarczych w trzech Tarczach Antykryzysowych, przyjętych przez rząd w ostatnich tygodniach.
8. Należy przy tym rozszerzyć o uczelnie niepubliczne katalog podmiotów gospodarczych uprawnionych do działań pomocowych na podstawie tych Tarcz, bez zmiany ich statusu prawnego na „przedsiębiorców”.
9. Zdajemy sobie sprawę, że podobne problemy występują w uczelniach publicznych. Dlatego dla dobra całego sektora szkolnictwa postulujemy, aby działania pomocowe, przewidziane w Tarczach Antykryzysowych (pkt 7), jak i rozszerzenie katalogu podmiotów objętych nimi, dotyczyło uczelni publicznych i niepublicznych oraz szkolnictwa podstawowego i średniego.
10. Postulujemy również, aby nauczanie zdalne przy pomocy komunikatorów internetowych zostało uznane za trzeci pełnoprawny tryb prowadzenia studiów wyższych w uczelniach niepublicznych i publicznych i aby regulacją został objęty procent programów realizowanych w tym trybie w pojedynczej uczelni, a nie procent zajęć realizowanych w ramach jednego programu. W trybie całkowicie zdalnym (obok trybu stacjonarnego i mieszanego) jest prowadzona pewna część programów studiów w wielu renomowanych uczelniach (m. innymi w University of Illinois, Johns Hopkins University, Harvard Kennedy School, Universite Catholique de Louvain, University of Oxford, Freie Universitat Berlin, Wharton University, Sorbonne Alliance Universite, Trinity College, University College London, University of Edinburg, Manchester University, King’s College London itd.)
11. Należy również zrównać uprawnienia publicznych i niepublicznych uczelni pedagogicznych w zakresie wykonywania zawodu nauczyciela. Szczegóły tego postulatu są do oddzielnego omówienia.
12. Warte rozważenia jest postulowane od wielu lat wprowadzenie bonu edukacyjnego, który towarzyszyłby kandydatowi na studia do wybranej przez niego uczelni oraz zrównanie finansowania studiów stacjonarnych w uczelniach publicznych i niepublicznych.